TÜRKİYE'NİN İLK VE TEK JEOPARKI

SESLİ ANLATIM

Kula-Salihli UNESCO Global Jeoparkı’nda Peribacaları yağmur damlası erozyonu, yüzey erozyonu ve yumuşak tabaka içerisinde gelişen tunel/borulanmanın (piping) ortak etkisine bağlı olarak oluşmuştur. Peribacalarının takke kesimleri çimentolanmış geçirimli kumtaşı veya basalt, gövde kısımlarını ise az pekimiş kumlu killi gölsel depolar oluşturmaktadır. Açık yeşil renkli yumuşak sedimanlar yağmur damlası ve yüzey erozyonuna karşı oldukça hassastır. Yağmur damlalarının yüzey üzerine doğrudan etkileri yüzeysel akışa neden olur. Bu akış, yüzey üzerindeki çatlaklar boyunca akarak derin dar erozyon yarıntılarının (gully) oluşmasına neden olur. Söz konusu erozyon yumuşak sediment içerisinde çatlakların zamanla yana ve dikine gelişimine sebep olur. Sonuçta bütünü ile birbirinden bağımsız şapka kısımları kumtaşı veya konglomeradan, gövde kısımları ise daha yumuşak sedimanlardan oluşan peribacaları oluşur. 

HOMO ERECTUS VADİSİ

SESLİ ANLATIM
<

Bu vadide Gediz nehrinin biriktirmiş olduğu alüvyonlar içerisinde, günümüzden yaklaşık olarak 1.240 ile 1.170 milyon yılları arasındaki dönemde yaşamış olan ve Homo Eractus olarak bilinen insanlar tarafından şekil verilerek değişik amaçlarla kullanılan bir taş alet bulunmuştur. Uzunluğu 6 cm ve genişliği 4 cm olan ve kuvarsit olarak adlandırılan bir taştan üretilmiş olan bu alet Türk, İngiliz ve Hollandalı Yerbilimciler tarafından 20 yıldan beri bu yörede yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında tesadüfen bulunmuştur. Bu taş alet Batı Anadolu’nun prehistorik tarihi bakımından oldukça büyük bir öneme sahiptir. Bu alet bulunmadan önce batı Anadolu’da insanlık tarihine ait en eski izler 510 bin yıl öncesine kadar geriye gitmekte idi. Bu aletin bulunması ile prehistorik insana ait izler 1.2 milyon yıl gibi çok daha  eskiye gitmiştir.

Yeryüzünde insanların ilk defa Afrika Kıtasından Avrupa, Asya ve Amerika’lara yayıldıkları büyük ölçüde kabul edilen bir gerçek olmakla birlikte, bu göçün muhtemel güzergâhları ve zamanlaması bakımından bilim insanları arasında tam bir görüş birliği bulunmamaktadır. Gediz vadisinde insana ait bu taş aletin bulunması ile Paleolitik Dönemi insanlarının Afrika’dan Avrasya’ya göç ederken Anadolu Yarımadasını bir güzergah olarak kullandıkları ve  Anadolu üzerindeki göç güzergahlarından birisinin de Gediz Vadisi olduğu ortaya çıkmiştir.  Bu göçün zamanlama bakımından 1.240 ve 1.170 milyon yılları arasında gerçekleştiği büyük bir doğrulukla ortaya konulmuştur.

Her ne kadar Batı Anadolu’da daha önce de Paleolitik Döneme ait birtakım insan el ürünü aletler bulunmuş ise de bunların yaşları konusunda ileri sürülen görüşler arasında birtakım tutarsızlıklar bulunmakta idi. Bu sebepten dolayı Anadolu yarımadasında insanlık tarihinin en eski dönemleri hakkındaki bilgilerimiz yetersiz düzeyde kalmıştır.